GÜNCEL ECZACILIK DERGİSİNİN (G.E.)2008 YILINDA YAPTIĞI RÖPORTAJ.

Ecz. Tahir Genç:

Sağlık hak mı hizmet mi?

Güngören’de Selçuk Eczanesi sahibi Genç, 1987 mezunu, 1991’den beri serbest eczacı. Bir daha dünyaya gelse, yine mesleği seçecek kadar eczacılığa tutkun. Öyle ki, mesleğin sorunlarına makro düzeyde bakan  yüzde 5 içinden ayrılmıyor...

 

Dünyada yapılan araştırmalar her meslekte, o mesleğin genel tablo içindeki sorunları, çözümleri vb. ile ilgilenen kesim, gelişmiş ve az gelişmiş ülkelerde  değişiyor. Bilinenin tersine, az gelişmişlerde bu oran yüzde 5 iken, gelişmiş Batı ülkelerinde yüzde 1’lere iniyor. Biz de, eczacılık mesleğinde işte bu yüzde 5 içinde hizmet veren bir eczacıyla görüştük. Eczacılığın sorunları diye lafa başladık, tarihçeye, ekonomi politikalara kadar uzandık.

 

G.E.-Iskontoda yeni dönem 15 Mayıs’ta başlıyor. Bugünkü duruma nasıl gelindi?

 

Eczacının sarsıntısı 1995’de patent kanunuyla başladı. Bu kanunla, ülkenin  döviz kaynakları dışarı gitti, darlığa yol açtı. Ülkenin kaybı, eczacıya yansıdı. Eczacının konumu, ülkenin kaderinden ayrı  değildir.

 

Bir gecede 6 yıl atlatıldı

 

G.E.-Sıkıntı size nasıl yansıdı?

 

Mali açıdan yerli sanayi tarafından üretilen ilaçlara göre, ithal ilacın geri ödemesi daha zordur. Yasa, 2005’de yürürlüğe girecekti. Bir gecede altı yıl öne çekilerek 1999’da yürürlüğe girdi.

 

G.E.-Neden 10 yıl sonrası öngörülmüştü?

 

10 yıldan amaç, yerli sektörün kendini hazırlama dönemiydi. İlaç sanayi, 6 yıl erkene çekilip hazırlıksız bir şekilde yakalandı. 99’da bununla birlikte yürürlüğe giren, eşdeğerlik çalışmaları, birçok ilacı geri ödeme sisteminden çıkarttı.

Yerli ilaçlarda bio eşdeğerlik çalışmaları yaklaşık 1000 tip ilacı kapsıyordu, tamamlanması istendi. İlaç sektörü üzerinde yapılan bir baskı gibiydi.  Yerli sanayi yetiştiremeyince ithal ikamesiyle yerini dolduruyorsunuz.

 

G.E.-İthal ikamesi ilaç sıkıntısına yol açtı mı?

 

2001 ayrı bir kriz yılı. Döviz kriziyle birlikte, dönemin bakanı, “dövizi sabitliyorum”  deyince kısa bir süre ilaç sıkıntısı yaşandı. Sonra ıskonto dönemi başladı. Yüzde 5 taleplerle başladı, bugüne gelindi. 

 

G.E.-Fiyatlandırma sistemi aynen korundu ama...

 

Türkiye’deki ilaç fiyatlandırması, 1984 yılında çıkartılan maliyet esasına dayanan bir kararnameyle düzenleniyordu. İlaç fiyatlarını üretici belirler, bakanlığa verir, fiyat oluşurdu. Fiyatlar bir tür serbest bırakılmıştı. Bu dönem, ilaç sektörünün şaha kalktığı dönemdir.

 

G.E.-Ama daha önce kurulmuş ilaç sanayi var?

 

İlk parlak dönem, 1963’dür. O tarihte Türkiye’de tüketilen ilacın yüzde 92’si yerli üretimdi. 1984 sonrası, yerli ilaç sanayi, kendini teknolojik olarak yeniledi, rekabet edebilir  duruma geldi. İlaç ihracatı arttı. Mesela Rusya’ya ilaç sattık.

2004’de kabul edilen yeni fiyat kararnamesiyle maliyet esasına dayanan fiyatlandırma sistemi sona erdi.

 

Türkiye kendi ilacının fiyatını belirleyemez oldu

 

G.E.-Yeni fiyatlandırma sisteminin farkı nedir?

 

AB üyesi beş ülke arasında en ucuz ikisinin fiyatları baz alınmaya başlandı. Fiyat kararnamesi ilk yayınlandığında, bir öngörüde bulunmuştuk. “Çokuluslu şirketler, Türkiye’deki bu sisteme dayanarak, burada ürettiği bir takım ilaçları Avrupa’daki kendi tesislerinde üretip Türkiye’ye ihraç edecek” demiştik. Gerçekten de fiyatlar bu yönde gelişti.

 

G.E.-İlaç bolluğu yaşandı mı?

 

Bu kararnameden sonra, bir grup ilacın fiyatı  düştü ancak ilaç skalası değişime uğradı. Türkiye’de daha önce piyasada olan ilaçların yerine, ithalat patladı.Türkiye, kendi ürettiği ilacın fiyatını dahi belirleyemez duruma geldi.

 

G.E-SSK’nın bakanlığa devrinin sonuçları ne oldu?

 

2005 ylında SSK protokoluyla ilaç ve eczacılıkta yeni bir dönem başladı. Yaklaşık 35 milyon SSK’lının doğrudan eczaneden ilaç alması, pazarda yüzde 35 artış getirdi. Sosyal güvenlik sistemlerine ayrılan kaynak yeterli olmadığı için, bu defa ilaç fiyatlarından ıskontoyla bu eksik kapatılmaya çalışıldı. Ancak, öngörülen düşüş sağlanamadı. Bu da yetmedi ve 2005 yılında ilaç tüketimi 10 milyar dolara çıktı. Önceki yıl, 2004 yılında bu rakam 6.4 milyar dolar dı.

 

G.E.-Eczacılar her defasında yandık, yıkıldık derler. Bu kez nasıl devam ediyorsunuz?

 

Çok karmaşıklık olduğu için, içinden çıkmak zor.

Bakın mesela, ilaç molekülünün 6 yaş üstü olanlar için, sanayiden çıkıp son nihai tüketiciye gidene kadar %11 aşağı çekmişsiniz. Başından fiyatlandırmayı eksi %11 olarak belirleseniz hiç kargaşa olmayacak! Eczacılar yeni SSK uygulamasından memnunlar. Ancak hizmet hızlandırılabilir ve sadeleştirilebilir. Hizmet kalitesi artırılabilir.

 

 

Tasarrufun tamamı 40-50 milyon dolar!

 

 

G.E.-Birilerinin eczacılara kastı mı var?

 

İngilizlerin Hintlilere logaritma ezberletmesi gibi! Hiçbir kural kaide yok. Logaritma ezberleyin, başka da birşey düşünmeyin!

Şimdi eczaneler kategorilere ayrıldı. Ancak, bir önceki yılla karşılaştırınca, 10 milyar dolarda elde edeceğiniz tasarruf 100 milyon dolardır. Tamamı yüzde 4,5 olsa, 100 milyon dolardır. Kademeli sistemle en fazla 40 milyon dolar tasarruf edersin.

 

G.E.-Eczacının bugün başlıca kaygısı nedir?
 

6197 sayılı kanunun değişerek zincir eczanenin başlaması! Aslında 10 senedir devamlı söylenir, biraz kanıksandı.

90’lı yılların ilk yarısında Türkiye’de bir sanayi sarsıntısı yaşandı. Küçük üreticiler gitti. İkinci yarısında dağıtım kanalları sarsıntısı yaşandı. Küçük depolar gitti. Dağıtımda şu an ilk üç grubun pazar hakimiyeti yüzde 86’ya ulaştı. Avrupa ya da gelişmiş ülkelerde tehlike gördükleri sınır %70’dir. Üçüncü aşama, eczaneler üzerinde beklenmeli. Eczane bazında seleksiyon, ya da şekillenme olasıdır.

 

G.E.Sizce sorunun kaynağı nedir?
 

Yukarıdakilerin özeti, Türkiye’de bir milli ilaç  politikasının olmamasıdır. Savunmada, eğitimde politikalar var. Ama stratejik bir alan olan ilaçta milli bir politika yok. Bakış çerçevenizi oluşturacak  bir şey yok!